Phân biệt lễ Vu Lan và lễ Xá tội vong nhân

            Vào ngày rằm tháng 7 Âm lịch hằng năm, những gia đình Việt Nam thường sắm sửa đồ lễ để cúng chúng sinh và lễ Vu Lan để báo hiếu cha mẹ, tổ tiên. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa ngày này

            Rất nhiều người nhầm lẫn và cho rằng hai ngày lễ Vu Lan chính là ngày lễ Xá tội vong nhân, hay chính xác hơn, họ hiểu rằng ngày lễ Vu Lan còn có tên gọi là lễ Xá tội vong nhân. Rằm tháng 7, trên thực tế, đây thực sự là hai lễ khác nhau, tuy có chung nguồn gốc Phật giáo song xuất phát từ những điển tích riêng biệt.

            Lễ Vu Lan, còn được gọi là lễ “Vu Lan bồn” mang tính chất là ngày lễ báo hiếu - một trong những lễ vô cùng quan trọng của Phật giáo. Truyền thuyết kể về sự ra đời của ngày này liên quan tới bồ tát Mục Kiền Liên. Trong kinh Vu Lan của đạo Phật, Mục Kiền Liên sau khi đắc đạo tu luyện thành công nhiều phép thần thông vẫn không nguôi nỗi nhớ mẹ, và Người đã cứu được mẹ ra khỏi vòng tay của ngã quỷ.

            Mẫu thân ông là Thanh Đề đã qua đời, nhưng khi sống gây nhiều ác nghiệp nên bị đày xuống địa ngục làm ngạ quỷ (quỷ đói). Hiếu tử dùng mắt phép biết điều ấy, đã đem cơm xuống địa ngục cho mẹ.

  

           Nhưng khi ăn, bà Thanh Đề đã không cho cô hồn khác ăn cùng nên cơm hóa thành lửa đỏ. Mục Kiền Liên đau xót, nhờ Phật Tổ chỉ cách giúp cứu mẹ. Phật Tổ dạy, chỉ có hợp sức của chúng tăng vào ngày rằm tháng 7 mới mong cứu được mẹ. Mục Kiền Liên làm theo và đã giải thoát được bà Thanh Đề.

           Trong khi đó, lễ Xá tội vong nhân lại có ý nghĩa đề cao sự ban phước cho các cô hồn, chúng sinh trong tam giới khi chưa được siêu thoát còn lảng vảng trên trần gian.

           Theo tín ngưỡng dân gian, ngày 15/7 âm lịch là ngày "mở cửa địa ngục", các cô hồn được xá tội, thoát về dương thế, vảng vất khắp nhân gian. Vì vậy, mọi người đều cúng chúng sinh bằng cháo loãng, gạo, bỏng, muối… để siêu sinh cho những linh hồn không nơi nương tựa ấy.

           Tích khác nói rằng, phật A Nan Đà khi đang ngồi trong tịnh thất thì có một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu) hiện lên báo rằng, ba ngày nữa ông sẽ chết và hóa thành quỷ đói. Cách duy nhất để sống là cúng cho bọn quỷ đói những hộc thức ăn để được tăng thọ. Ngài còn được Phật truyền cho bài chú "Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Đà La Ni", đem tụng trong lễ cúng để được thêm phước.

          Ở nước ta, người dân thường tổ chức cả hai lễ ấy vào cùng ngày rằm tháng 7. Chỉ có điều, người phía Bắc thì trọng ngày Xá tội vong nhân hơn, còn miền Trung và miền Nam thì đề cao lễ Vu Lan báo hiếu.